Kripto Para, Metaverse ve NFT kavramları nedir?

Bu yazımızda günlük yaşamda en az bir kez duymuş olduğunuz kripto para, metaverse ve NFT kavramlarına dair hiçbir fikriniz yoksa endişelenmeyin. Sizler için kapsamlı bir makale hazırladık. Gelin detaylı bir şekilde inceleyelim.

Kripto Para Nedir?

Kripto para kavramı ilk olarak 2008 yılında ortaya çıkan ve şu an piyasa değeri itibariyle en yüksek kripto para birimi olan Bitcoin ile ortaya çıkmıştır. Başta Bitcoin olmak üzere kripto para birimlerini kısaca dijital para ya da sanal döviz olarak düşünebilirsiniz.

Kripto paralar, blockchain adı verilen herhangi bir denetimi olmayan oldukça hızlı ağ üzerine inşaa edilmiştir. Aktif olarak da bu ağ üzerinde 2000’den fazla kripto para birimi yer almaktadır. Kripto para birimlerinin nasıl çalıştığını, onları kimin oluşturduğunu ve kontrol ettiğini ve neden kripto para satın almak isteyebileceğinizi anlamak yatırımcılar için önemlidir. Birçok yatırımcı kolay yoldan para kazanmak için kripto paralara yatırım yapar fakat ne yazık ki kripto paralar genelde dolar, euro ya da altın’da yaşanan yavaş hareketlilikler yaşamaz.

Yatırım yaptığınız kripto para biriminiz, tek bir gün içerisinde değeri sıfırlanabilir. Bu sebeple kripto paralar oldukça riskli yatırım araçlarıdır. Detaylı araştırma yapılmadan kesinlikle yatırım yapılmamalıdır.

Metaverse Nedir?

Metaverse kavramı 2021 yılında Meta adı ile yeniden markalaşan Facebook sayesinde günümüzde tekrar popülerleşen bir kavramdır. Peki nedir bu metaverse? Sonsuz imkâna erişebileceğiniz bir evren mi? 

Metaverse hakkında konuşmak, 70'lerde ya da 80'lerde internetten bahsetmeye oldukça benziyor. Herkes internet hakkında konuşuyordu ama çok azı bunun gerçekten ne anlama geldiğini veya nasıl çalışacağını biliyordu. Geriye dönüp baktığımda, bazılarının hayal ettiği gibi çıkmadığını söyleyebiliriz. Terim olarak son birkaç yıldır ortalıkta dolaşan "metaverse" kelimesi aslında yazar Neal Stephenson tarafından 1992 bilimkurgu romanı Snow Crash'de ilk defa kullanmıştır. Stephenson kitabında metaverse'den gerçek dünyaya paralel olarak var olan her şeyi kapsayan bir dijital dünya olarak bahsediyor. Birçok uzman metaverse kavramını internetin 3 boyutlu modeline benzetir. 

Metaverse’yi temel olarak dijital yaşamınızı geçirdiğiniz, fiziksel dünyaya paralel bir yer olarak düşünebilirsiniz. Sizin ve diğer insanların bir avatarına sahip olduğunuz ve onlarla onların avatarları aracılığıyla etkileşime geçtiğiniz bir yerdir. 

NFT Nedir?

NFT, kelime anlamıyla Non-Fungible Token, yani değiştirilemez token anlamına gelir; bu da NFT’lerin sahiplik kanıtı oluşturmak için blok zinciri teknolojisini kullanan bir dijital defterde depolanan benzersiz ve değiştirilemez bir veri birimi olduğu anlamına gelir. 

Bitcoin gibi kripto para birimleri için kullanılan benzer teknoloji, her bir NFT'nin benzersizliğini garanti etmek ve ona kimin sahip olduğunu kanıtlamak için kullanılır. Bununla birlikte, Bitcoin’den farklı olarak, her NFT tamamen benzersizdir, bu nedenle tekrar oluşturulamaz ya da aynı eser çoğaltılması mümkün değildir. Sonuç olarak, NFT'ler, tıpkı fiziksel sanatın nasıl değer taşıdığı gibi, değer taşıyan, tahsil edilebilir dijital varlıklar haline gelmiştir.

Örneğin, Pablo Picasso’nun herhangi bir eserinin replikası her ne kadar değersizse, sizin oluşturmuş olduğunuz NFT’nin de kopyası o kadar değersizdir. Bu sebeple gelecekte fiziksel eserlerden çok dijital eserlerin üretileceğini umuyoruz.

Metaverse, Kripto Paralar ve Hukuk

Günümüzde metaverse, kripto para ve NFT gibi kavramlar oldukça kullanılmakta. Yeni normalimiz olan kripto paralar, birçok yatırımcının gözde yatırım aracı olmuş durumda. 

Metaverse ve kripto para kavramları oldukça hızlı bir süre içerisinde popüler olmuştur. Hâl böyle olunca hukuki altyapısı hazırlanmadığı için kripto paralar üzerinden dolandırma, kara para aklama gibi suçların belirlenmesi oldukça güç olmuştur.

Gelin detaylı olarak bu yeni yatırım normalimiz’in (kripto paralar) hukuki altyapısının nasıl oturtulması gerektiğini açıklamadan önce kripto para ve metaverse kavramları hakkında bilgi alalım.

Metaverse ve Hukuk İlişkisi

Metaverse, sanal ve artırılmış gerçekliğe odaklanan hem mevcut hem de gelecekteki entegre edilecek dijital platformları kapsayan geniş bir internet uzayı olarak düşünülebilir. Teknoloji giderek gelişmekte ve artık metaverse sayesinde teknoloji endüstrisi ve diğer sektörler için önemli bir iş ve finansal fırsat olarak görülüyor.

Metaverse alemindeki alım-satım işlemleri genellikle kripto para birimleri veya NFT'ler kullanılarak gerçekleşir. NFT’lere kısaca benzersiz dijital varlıklardır. Bir görüntü, bir müzik parçası, bir video, bir 3B nesne veya başka bir tür yaratıcı çalışma olabilir. Bunun sadece bir trend mi yoksa yeni ve heyecan verici bir sermaye yatırımı mı olduğunu söylemek zor olsa da, bu tür işlemler bazı ilginç yasal sorunları gündeme getiriyor.

Örneğin, “gerçek” dünyada, konu bir sanat eseri satın almaya geldiğinde, mülkiyet hukuku mülkiyetin iki yönlü olduğunu belirtir. İlk olarak, gerçek fiziksel sanat eserine sahiplik atfedilebilir. İkinci olarak alıcı, satış koşullarına bağlı olarak sanat eserinin fikri mülkiyetine sahip olabilir veya olmayabilir. Ancak dijital sanat işlemine tam olarak ne tür bir sahiplik dahildir? Uluslararası hukuk firması Reed Smith, metaverse tabanındaki "mülkiyetin" bir lisanslama biçiminden veya hizmet sunumundan başka bir şey olmadığını söyledi. 

Bu gibi durumlarda, teoride gerçek mülkiyet hâlâ sahibine aittir. Bu da alıcının gerçek sahibinden izin almadan ürünü satamayacağı anlamına gelmektedir.

Kripto Para ve Hukuk İlişkisi

Türkiye'nin gündeminde en çok konuşulan konulardan biri olan kripto varlıklara ilişkin yasal çerçeveyi belirlemek üzere Sermaye Piyasası Kanunu'nda (SPK) değişiklik yapmayı amaçlayan yasa tasarısı gündemde. 

Ne tür bir düzenleme yapılacağı henüz net olmamakla birlikte olası düzenlemeleri açıklayalım. Artık, kripto para alım satım yapan borsalar, firmalar ya da kurumlar SPK tarafından lisansa tabii olabilir ve bu lisansı almak için de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından onay alınması gerekebilir. Bir diğer önemli husus da yatırımcıların nakit paraları artık aracı bir finans kurumu olmadan Türk bankalarında tutulma şartı gelmesi oldukça muhtemel.

Son olarak platformlar, lisans aldıkları yıldan itibaren faiz hariç toplam gelirlerinin %10'unu geçmeyecek şekilde her yıl için SPK tarafından belirlenecek oranda SPK'ya ücret (vergi) ödeyebilir.